| 27.04.2009 13:34 |
(Üye)
|
Soru : Yapımı yıllar önce tamamlanmış ve yıllardır oturulan bir binanın çatısı kapatılıp çatıya kiremit döşenecek.Bu işi bir usta ve yardımcılarıyla birlikte yapacak malzemeleri bina sahibleri tedarik edecek.Böyle bir durumda sgk da dosya açtırıp çalışanları bildirmek gerekli mi?gerekli ise sgk hangi evrakları ister? Ücret stopajı yapılacak mı? Bu tarz işleri yapan bir firmaya yaptırılırsa bina sahiplerinin bir sorumluluğu varmı İş Kanunu açısından ve SGK açısından
Cevap : Değerli Meslek Mensubu
TAYİN VE TESPİTİNDE ZORLUK BULUNAN BİR KISIM İŞYERLERİNDE İŞVERENLİK
A- İNŞAAT, TAMİRAT, TADİLAT ve TESİSAT İŞLERİNDE İŞVERENLİK
1. Özel Olarak Yaptırma:
a) Mülkiyeti (tapusu) gerçek veya tüzel kişilere ait (ruhsatlı veya ruhsatsız) bina ve sair inşaatlarla tamirat, tesisat ve tadilat işyerlerinde yapılan işler, bizzat mülkiyet sahipleri tarafından sigortalı çalıştırılmak suretiyle yürütülüyor ise bahsi geçen kişiler işveren sayılmaktadır.
İnşaat, tamirat, tadilat ve tesisat işlerinin ruhsatsız yaptırılmış olması işverenlik sıfatını etkilemez.
b) İster gerçek, ister tüzel kişiye ait olsun, bina vesair inşaat, tamirat, tesisat ve tadilat işyerlerinde yapılacak işler sahipleri tarafından herhangi bir sigortalı çalıştırılmaksızın tümüyle (inşaat uygulamasındaki deyimiyle anahtar teslimi olarak) yaptırılmak üzere gerçek veya tüzel kişiye verilmişse, mülkiyet sahibi ile yapımı üstlenen arasında istisna akdi bulunduğundan bu işleri alan kişi müteahhit yani işveren olmaktadır. Zira, bu gibi hallerde işin sahibi sigortalı çalıştırmadığından işverenliği bahis konusu değildir.
İnşaatın yapımını üstlenen kişilerin işi malzemeli veya malzemesiz yapmış olmaları işverenlik veya aracılık sıfatlarında değişiklik yapmamaktadır.
Ancak, aracılar adına işveren olmadıkları için işyeri dosyası açılamaz.
Örnek: (A) isimli şahıs veya şirket, kendi arsasına yaptıracağı bir fabrika binası için Belediye’den ruhsat aldıktan sonra hiç sigortalı çalıştırmaksızın inşaatın yapımını (B) ye (anahtar teslimi suretiyle) verdiği takdirde 506 sayılı Kanun karşısında işveren (B) olmaktadır.
c) İnşaat, tamirat, tadilat ve tesisat işlerinin yapımını gerçekleştiren kişi (mülkiyet sahibi veya müteahhit), yapılan işlerin bir kısmını sair şahıslara yaptırdığı takdirde, işin kısımlarını yapan bu kişi veya kişiler aracı sayılmaktadır.
Yukarıdaki örneğe göre, şayet (B) isimli şahıs, yapılmasını sahibinden taahhüt ettiği işin bazı kısımlarını ayrı anlaşmalarla, (C), (D) ve (E)’ye verirse aralarında istisna akdi doğmuş olacağından, bu kişiler ikinci müteahhit (Taşeron) sıfatını alırlar ve 506 sayılı Kanunun 87 nci maddesi hükmüne göre ”aracı” sayılırlar.
2- İhale Suretiyle veya Emanet Komisyonlarınca Yaptırılması:
506 sayılı Kanunun 83 üncü maddesine göre;
Genel ve katma bütçeli kuruluşlar, il ve belediyeler veya sermayesinin en az yarısı genel ve katma bütçeli kuruluşlar ile il ve belediyelere ait olan teşekkül ve müesseseler, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müessese, bağlı ortaklık ve iştirakleri, kanunla ve kanunların verdiği yetkiye dayanarak kurulan kurum ve kuruluşlar, döner sermayeli kuruluşların ihale yolu ile yaptırılan her türlü işleri üzerine alanları ve bunların adreslerini kuruma bildirmekle yükümlüdürler.
Sigorta primlerinin hakedişlerinden mahsubu yapılmak şartıyla alıkonularak ödenmesi esastır. Ödemenin ve teminatın geri verilmesine ait işlemlerin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle tespit edilir.
a) İhale Suretiyle Yaptırılma:
İhale suretiyle işin yapımını üzerine alan özel veya tüzel kişi müteahhit sıfatını alır ve 506 sayılı Kanun karşısında işveren olur.
Ancak, ihale yolu ile bir işin yapımını üstlenen müteahhidin 506 sayılı Kanuna göre işveren sayılabilmesi için, ihale suretiyle aldığı işin yapımı dolayısıyla işçi çalıştırması ve bu işçilerin ihale konusu işte çalıştırılmak üzere işe alınmış olması gerekmektedir. Taahhüt edilen işin ayrıca işçi alınmaksızın müteahhidin esasen mevcut olan devamlı işyeri işçileriyle yapılmış olması halinde, ihale konusu işten dolayı işverenlik sıfatı söz konusu olmayacağı gibi, taahhüt edilen işin ayrı bir işyeri dosyası olarak tesciline de gerek bulunmamaktadır.
Yine, bir müteahhidin ihale yolu ile almış olduğu işin mahiyeti icabı mevcut işyeri dışında yapılması gerekmeyen (malzeme satımı, mal teslimi, proje çizimi ve buna benzer) işlerden olması halinde de, ihale konusu işin ifası sırasında işçi alınmış olsa dahi, ihale konusu işin yapıldığı ayrı ve bağımsız bir işyeri mevcut olmadığından ihale konusu işten dolayı tescili gereken bir işyeri ve işverenlik durumu söz konusu olmayacaktır.
Uygulamada, bazen ihale makamından bir işin yapımını yüklenen kişinin işin tümünü veya kısımlarını, kendisi sigortalı çalıştırmaksızın başka özel veya tüzel kişilere (kârdan hisse, komisyon v.s. alarak) verdiği veya devrettiği görülmekte, bu durumda kimlerin işveren sayılacağı hususunda tereddüt ve anlaşmazlıklar doğmaktadır. Bu nedenle bu konuda aşağıdaki açıklamalar dikkate alınacaktır.
Bilindiği gibi, 22 Ocak 2002 tarih ve 24648 sayılı Resmi Gazete yayımlanan 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 16 ncı maddesinde;
“Sözleşme, zorunlu hallerde ihale yetkilisinin yazılı izni ile başkasına devredilebilir. Ancak, devir alacaklarda ilk ihaledeki şartların aranması zorunludur. Ayrıca, isim ve statü değişikliği gereği yapılan devirler hariç olmak üzere, bir sözleşmenin de
|
İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ
