| 13.04.2011 10:01 |
(Üye)
|
Soru : merhaba. yeni kurulmuş bir yapı kooperatifi henüz inşaat yapmıyor. sadece ortaklarından aidat topluyor. Benzin ve yemek gibi çeşitli giderleri oluyor.
1- toplanan aidatları hangi hesaplar ile muhasebeleştireceğiz.
2- yapılmış olan giderleri hangi hesaplarda takip edeceğiz.
Cevap : Sayın Özdemir,
Sormuş olduğunuz soruya ilişkin geniş ve örnekli makale ektedir.
“YAPI KOOPERATİFLERİNDE MALİYET HESAPLAMA YÖNTEMLERİ VE DÖNEM SONU İŞLEMLERİ
I GENEL AÇIKLAMALAR
Kooperatifler Kanunu'nün 89. maddesinde "Kooperatiflerin muhasebe usulleri ve mecbur olarak tutacaktan defterler Ticaret Bakanlığı 'nca belirlenir. VUK'un bu hususlarla ilgili hükümleri saklıdır" denilmektedir. Bu hüküm karşısında, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre çıkartılan Tekdüzen Hesap Sistemi'nde belirtilen usul ve esaslara kooperatifler de uymak zorundadırlar. Çünkü, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri'nde kooperatifler için herhangi bir istisna getirilmemiştir. Ülkemizde konut ve işyeri üretimi alanında büyük bir yer tutan yapı kooperatiflerince uygulanabilecek bir hesap planının olmayışı ve Tekdüzen Hesap Planında genel olarak kooperatifler için farklı bir uygulama öngörülmediğinden yapı kooperatiflerinde TMS'de belirtilen hesap planı açıklamaları ve tanımlarına uymayan birtakım hesapların kullanıldığı görülmektedir. Böyle bir durum TMS'den beklenen yararların gerçekleşmesini geciktirmekte veya engellemektedir.
Bilindiği gibi l No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'ne göre, "teşebbüs ve işletmelerin kamu idare ve müesseselerine ait olması, hukuki durumlarının farklılığı, özel kanunlarının bulunması, vergi muafiyet ve istisnalarından faydalanmaları" muhasebe usul ve esaslarına uymalarına engel değildir. Bu bakımdan kooperatiflerin de diğer ticaret işletmeleri gibi TMS'de belirtilen usul ve esaslara uymak zorunluluğu bulunmaktadır.
Aşağıda yapı kooperatiflerinin inşaat işleri ile ilgili muhasebe işlemleri Tekdüzen Muhasebe Hesap Planı çerçevesinde tartışılacak ve bazı önerilerde bulunulacaktır.
IIYAPI KOOPERATİFLERİNCE İZLENECEK MALİYET TESPİT YÖNTEMİNİN SEÇİMİ VE MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİNE İLİŞKİN ZORUNLULUKLAR
7 No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde, 1996 yılı aktif toplamı 50 milyar veya net satışlar toplamı 100 milyar lirayı aşan üretim ve hizmet işletmelerinin 1997 yılına ait muhasebe işlemlerini 7/A seçeneğindeki maliyet hesaplarına göre izleyecekleri; ayrıca, 1996 yılı aktif toplamı 300 milyar veya net satışlar toplamı 750 milyar lirayı aşan mükelleflerin 1996 yılına ilişkin olup 1997 yılında verecekleri beyannamelere temel mali tabloların yanı sıra ek mali tablolardan satışların maliyeti, nakit akım ve kar dağıtım tablolarını ekleyecekleri belirtilmiştir.
Mali tabloları düzenlemek zorunda olan yani belirtilen hadleri aşan bütün işletmeler vergiden muaf olsunlar veya olmasınlar dipnotlar dahil temel mali tablolarla birlikte ek mali tabloları da düzenlemek zorundadırlar.
Yapı kooperatiflerinde satış söz konusu olmadığı için maliyet hesaplama yönteminin seçiminde ve mali tabloların hazırlanması ve sunulmasında aktif toplam kriteri kullanılacaktır.
IIIYAPI KOOPERATİFLERİNİN GELİR VE GİDERLERİNİN İZLENMESİNDE KULLANILMASI GEREKEN HESAPLAR
AGELlRLERİN KAYDI
Yapı kooperatiflerinin en önemli geliri kuşkusuz ortaklardan toplanan aidatlardır. Ancak aidat gelirleri inşaat giderlerini karşılamak amacıyla toplanmaktadır. Diğer gelirler arasında; bankalara yatırılan paralar için tahakkuk ettirilen faiz ve benzeri menkul kıymet gelirleri, üyelerden geç yatırılan aidat borçlan için hesaplanan gecikme faizleri, bağışlar, üyeliğe daha sonra kabul edilen ortaklardan alınan değer artışı farkları, kooperatife ait demirbaşlar ile ihtiyaç fazlası inşaat malzemeleri ve artıklarının satılmasından elde edilen gelirler ile genel giderleri karşılamak için ortaklardan alınan ortak gider paylan sayılabilir. Bu gelirler içinde inşaat giderleri için toplanan aidat gelirlerinin durumu diğer gelirlerden farklıdır. Bu gelirler ortaklara ileride teslim edilecek konutların bedeli karşılığı bir nevi avans olarak alınmakta olup, inşaat gideri için harcanır.
Hesap Planında yapı kooperatiflerinin ortaklarından aldıkları aidatlann hangi hesaplarda izleneceği konusunda da bir belirleme yapılmamıştır.
Yapı kooperatiflerinin diğer kooperatiflerden farklı bir yanı bulunmaktadır. Bu tür kooperatifler konut ve işyerleri tamamlanıp ortaklara dağıtım yapılınca tasfiye edilmektedirler ve ömürleri inşaat süresi ile sınırlıdır. Konut yapı kooperatiflerinde konutlann ortaklar adına tescil edilmesiyle kuruluş amacına ulaşılmış sayılır ve dağıtılır. Konut kooperatiflerinde yapı kullanma izninin alınmasını müteakip en geç bir yıl içinde ortaklann kat mülkiyetine geçme işlemlerinin sonuçlandınlması gerekir (1163 Sayılı Kanun Md. 81).
Kooperatiflerin sermayesi çok sınırlı olup, inşaat maliyeti ortaklardan alınan aidatlardan karşılanmaktadır. İnşaat gideri için ortaklardan alınacak aidatlann hangi hesaplarda izleneceği konusunda da farklı görüş ve uygulamalar bulunmaktadır. Bir görüşe göre kooperatif ortaklarından alınacak inşaat gider paylan da sermayenin bir unsuru olup, sermaye yedekleri arasında izlenmesi gerekir. Aidatların alınan avan
|
İSTANBUL SERBEST MUHASEBECİ
